Het meest beweeglijke en volcontinu werkende orgaan, ons hart, maakt meer dan 100.000 slagen per etmaal. De totale hoeveelheid bloed van circa 5 liter (dat is een emmer halfvol) wordt daarbij ongeveer 2000 maal per etmaal door de bloedvaten gepompt. Behalve die enorme prestatie kan het ook nog zeer flexibel aan de wisselende vraag naar vers bloed voldoen. Bij goede zorg kan het soms wel honderd jaar doorwerken. Bij het tijdig bemerken van een defect kan met de moderne reparatietechnieken een dreigend kortere levensduur nog aanmerkelijk verlengd worden.
Het hart is wel kwetsbaar als de zorg verwaarloosd wordt, of wanneer signalen van gebrekkig functioneren genegeerd worden. Reden genoeg om aan deze twee zaken aandacht te besteden.
Storingen in ons hart− en vaatsysteem (deze horen bij elkaar vanwege de vele gelijksoortige oorzaken van gebrekkig functioneren) zijn doodsoorzaak nummer één. Op de tweede plaats komt kanker.
De meest bekende defecten zijn:
Æ dichtgeslibde aders,
Æ lekkende tussenschotten,
Æ niet goed sluitende kleppen,
Æ de eigen stimulator disfunctioneert,
Æ totale uitval van de hartfunctie.
De laatste decennia zijn gelukkig de reparatietechnieken danig verbeterd en ook beschikbaar gekomen in de westerse maatschappij. Zelfs een donorhart kan de plaats innemen van de eigen pomp.
Voor
zover het falen ervan niet bepaald is door erfelijke factoren kan men trachten
de risico's, die de betrouwbare werking verhinderen, zoveel mogelijk te
beperken. Uit langdurig Amerikaans onderzoek blijkt dat de beste voorzorg
bestaat uit de volgende regels:
Het is gebleken dat rokers een verhoogd risico lopen. Na stoppen duurt het zelfs meerdere jaren (wel 5 tot 15 jaar) voordat het gevaar helemaal verdwenen is.
Cholesterolarm voedsel (niet te zout en te vet, maar wel vitaminerijk) om de kans op een defect te verkleinen. Overgewicht voorkomen, in het bijzonder wanneer dat zich concentreert rondom de taille. Veel drinken, minimaal anderhalve liter vocht per dag, en het gebruik van alcohol beperken of helemaal afwijzen. (Zie: Alcohol; “Fun & Feel Fit”)
Niet altijd zijn er signalen van een te hoge bloeddruk, zoals duizeligheid en hoofdpijn. Daarom is het raadzaam met enige regelmaat boven− en onderdruk te (laten) meten. Een verstandige leefwijze, zoals in voorgaande punten beschreven, geniet hierbij de voorkeur boven beteugeling met medicijnen.
Dagelijks minstens een half uur intensief bewegen, bijvoorbeeld hardlopen, fietsen, (ochtend)-gymnastiek of stevig wandelen. De mate ervan is kostelijk, knipogen als oefening is onvoldoende; maar nadien langer moe zijn dan de helft van de inspanningsduur is ook weer niet nodig.
Langdurige
spanning kan hoge bloeddruk, hartritmestoornis en hartinfarct veroorzaken.
Frequent voorkomende veroorzakers zijn: het opkroppen van gevoelens, te hoge
eisen aan jezelf en of anderen stellen. Signalen zijn bijvoorbeeld:
gespannenheid, hartkloppingen, voortdurende vermoeidheid of slapeloosheid. Het
is dan hoog tijd passende actie te ondernemen. In balans brengen van
inspannende− en ontspannende activiteiten is dan een dwingende eis.
Zeker indien hart− en vaatziekten in de familie op jonge leeftijd
voorkomen, dient men genoemde leefregels nauwkeurig in acht te nemen.
Uit recent onderzoek blijkt dat bacteriën (chlamydia pneumoniae) of virussen de kans op een hartinfarct vergroten. Of men geïnfecteerd is met bacteriën kan vastgesteld worden via bloedonderzoek. Zo ja, dan kan dat aanleiding zijn de vijf risicofactoren (1 tot en met 5) stringenter te hanteren.
Jammer genoeg voelen we in het vroegste stadium de meeste defecten niet. Klachten als pijn op de borst, kortademigheid, moeheid, hartkloppingen, onwel worden en opgezette voeten of buik kunnen op een hartafwijking wijzen, maar ook duiden op een andere kwaal. Bemerkt men bij grotere lichamelijke inspanning een druk op de borst, dan is het verstandig een arts te raadplegen. Angina pectoris geeft meestal een beklemmend en drukkend gevoel achter het borstbeen, dat uitstraalt naar de kaken en de linkerarm. Trouwens, ook bij gerede twijfel is een bezoek aan de dokter verstandig.
Geen enkel onderzoek, noch een consult van een hartspecialist verschaft absolute zekerheid over het toekomstig functioneren van het hart. (Men heeft slechts garantie tot de deur.) Toch kan de medicus signalen als druk op de borst en snelle vermoeidheid onderzoeken en tevens de risicofactoren in kaart brengen.
Heeft een reparatie plaatsgevonden of is een extra risico aanwezig, dan is het zaak de vijf leefregels met gezond verstand toe te passen. Je te krampachtig aan regels onderwerpen kan ook stress of onrust gevoelens oproepen. Op hun beurt zijn ook die risicovol voor de hartfunctie.
Juiste zorg voor je lichaam houdt het midden tussen overbezorgdheid en roekeloosheid.
Citaten:
Het hart van de mens is als het kleed van de arme: op de plek waar het hersteld is, is het 't sterkst. (Paul Brulat)
Men moet zijn hoofd niet in zijn hart hebben, noch zijn hart in zijn hoofd. (Joseph Roux)
Literatuur: SISO-nummer 605.12 (Bibliotheek rubricering)
* De meest gestelde vragen over hart− & vaatziekten – Strengholt – ISBN 90‑6010‑895‑7
* Psychologische hulpverlening aan mensen met hart− en vaatziekten Paul Bennet – ISBN 90‑5189‑398‑1
Informatie: Nederlandse Hartstichting – den Haag – tel
0800-300 0 300
Idem via internet <www.Hartstichting.nl>
Jongste revisiedatum 14-04-2019